1. Viêm tai giữa ở trẻ em là gì?
Viêm tai giữa là tình trạng nhiễm trùng xảy ra ở khoang tai giữa do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Đây là một trong những bệnh lý nhi khoa phổ biến, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi do hệ miễn dịch còn yếu và cấu trúc tai chưa phát triển hoàn thiện. Bệnh có thể gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến thính lực nếu không được điều trị kịp thời.
2. Nguyên nhân gây viêm tai giữa ở trẻ em
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị viêm tai giữa, trong đó phổ biến nhất là:
2.1. Nhiễm trùng đường hô hấp
- Vi khuẩn hoặc virus từ mũi họng có thể lan lên tai giữa, gây viêm nhiễm.
- Trẻ bị cảm lạnh, viêm họng, viêm xoang dễ bị viêm tai giữa hơn.
2.2. Cấu trúc tai của trẻ nhỏ
- Ống Eustachian (nối giữa tai giữa và họng) của trẻ ngắn và nằm ngang hơn so với người lớn, khiến vi khuẩn dễ dàng di chuyển lên tai giữa.
- Hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện, làm giảm khả năng chống lại vi khuẩn, virus.
2.3. Yếu tố môi trường
- Trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Trẻ bú bình khi nằm ngửa dễ bị trào sữa vào ống Eustachian, gây viêm nhiễm.
2.4. Các bệnh lý nền
- Trẻ bị dị ứng, viêm mũi dị ứng có nguy cơ viêm tai giữa cao hơn.
- Hội chứng Down hoặc sứt môi, hở hàm ếch làm thay đổi cấu trúc tai, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
3. Triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ
Triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ có thể khác nhau tùy theo mức độ nhiễm trùng. Một số dấu hiệu phổ biến gồm:
3.1. Triệu chứng ban đầu
- Trẻ quấy khóc, khó chịu, bứt tai liên tục.
- Sốt nhẹ đến cao (38-40 độ C).
- Nghẹt mũi, ho, chảy nước mũi kèm theo nhiễm trùng đường hô hấp.
3.2. Triệu chứng tiến triển
- Đau tai, nhất là khi nằm xuống.
- Giảm thính lực, phản ứng kém với âm thanh.
- Chảy dịch từ tai (có thể trong suốt hoặc có mủ, màu vàng/xanh).
3.3. Triệu chứng nặng
- Sốt cao liên tục, mệt mỏi.
- Mất thăng bằng, chóng mặt.
- Trẻ bỏ bú, biếng ăn do đau tai.
- Nếu không điều trị kịp thời, viêm tai giữa có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.
4. Chẩn đoán viêm tai giữa
Bác sĩ sẽ chẩn đoán viêm tai giữa bằng cách:
- Hỏi bệnh sử: Xác định triệu chứng, thời gian mắc bệnh.
- Khám tai: Dùng đèn soi tai (otoscope) để kiểm tra tình trạng màng nhĩ.
- Đo nhĩ lượng đồ: Kiểm tra sự dẫn truyền âm thanh trong tai.
- Nuôi cấy dịch tai (nếu cần): Xác định loại vi khuẩn gây bệnh để điều trị hiệu quả.
5. Điều trị viêm tai giữa ở trẻ em
Điều trị viêm tai giữa tùy thuộc vào mức độ bệnh và nguyên nhân gây bệnh.
5.1. Điều trị nội khoa
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen giúp giảm sốt, đau tai.
- Kháng sinh (nếu cần): Chỉ sử dụng khi bệnh do vi khuẩn gây ra (thường kéo dài hơn 48 giờ hoặc triệu chứng nặng).
- Thuốc thông mũi, xịt mũi: Giúp giảm tắc nghẽn, cải thiện dẫn lưu dịch trong tai.
5.2. Chăm sóc tại nhà
- Giữ môi trường trong lành, tránh khói thuốc lá.
- Cho trẻ uống nhiều nước, bú mẹ để tăng sức đề kháng.
- Kê cao đầu khi ngủ giúp dịch mũi thoát ra dễ dàng.
5.3. Khi nào cần can thiệp phẫu thuật?
- Nếu viêm tai giữa tái phát nhiều lần (trên 4 lần/năm).
- Có biến chứng như thủng màng nhĩ, viêm tai giữa mạn tính.
- Phẫu thuật đặt ống dẫn lưu tai để ngăn dịch tích tụ trong tai giữa.
6. Biến chứng của viêm tai giữa
Nếu không điều trị đúng cách, viêm tai giữa có thể dẫn đến:
- Thủng màng nhĩ: Gây giảm thính lực.
- Viêm tai giữa mạn tính: Tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến khả năng nghe.
- Viêm xương chũm: Nhiễm trùng lan sang xương chũm, nguy hiểm.
- Viêm màng não: Một biến chứng hiếm gặp nhưng có thể gây tử vong.
7. Cách phòng ngừa viêm tai giữa ở trẻ em
7.1. Vệ sinh và chăm sóc đường hô hấp
- Rửa tay sạch sẽ, vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý.
- Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, ô nhiễm.
7.2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý
- Cho trẻ bú mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời để tăng cường miễn dịch.
- Bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.
7.3. Tiêm phòng đầy đủ
- Tiêm vaccine phòng bệnh phế cầu, cúm để giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
7.4. Hạn chế các yếu tố nguy cơ
- Không cho trẻ bú bình khi nằm.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với trẻ bị bệnh đường hô hấp.
8. Kết luận
Viêm tai giữa là bệnh lý phổ biến ở trẻ em nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Việc chăm sóc đúng cách, giữ gìn vệ sinh tai mũi họng, tiêm phòng đầy đủ sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu trẻ có dấu hiệu viêm tai giữa, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin hữu ích về viêm tai giữa ở trẻ em. Nếu bạn cần tư vấn thêm, hãy liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ tốt nhất.